ИФТИХОР ВА ЭЪТИРОЗ

Ман ҳоло
бори нахуст
тақлид мекунам
аз Пабло Неруда,
на ҳудаю беҳуда,
балки дониста, –
зеро тақлид аз бузургон
гирифтани хок аст
аз теппаи баланд,
овехтан аст
аз дори баланд,
роҳ сипардан аст
аз паст ба боло,
парвоз аст
аз замин ба само...

Бале,
тақлид мекунам
дар ин сарвода
аз Пабло Неруда
ва иншо мекунам
бе арӯз,
бе қофия
сода
чун гули пиёда
сар зада аз хок.

Гоҳо аз минбарҳо
дар кунгураҳо
дар китобу дафтарҳо
рӯзномаву маҷаллаҳо
нотиқи булфузуле,
қаламкаши гӯле
бо бонги баланд
бо ранги баланд
мегӯяд
ё менависад:
Халқи тоҷик
дар гузашта
бесавод буд
саросар...

Қаҳ! Қаҳ! Қаҳ!
Эй кавдан!
Эй сагдаҳан!
Ту бесаводӣ
Ё Рӯдакӣ?
Ту бесаводӣ
Ё Фирдавсӣ?
Ту бесаводӣ
Ё Сино?
Ё Хайём?
Ё Ҳофиз?
Ё Саъдӣ?
Ё Румӣ?
Ё Низомӣ?
Ё Саноӣ?
Ё Аттор?
Ё Соиб?
Ё Ҷомӣ?
Ё Биноӣ?
Ё Камол?
Ё Носири Хисрав?
Ё Бедил?
Ё Саййидо?
Ё Дониш?
Ё Шоҳин?

Дар баробари ин бузургон
Кӯрии ту мусаллам аст,
Омин!

Ҷаҳли мураккаб аст
бесавод хондан
як халқи тамомро,
ки торих дошта,
торих офарида.
Савод худ чист?
Ту хиради халқ,
фитрати халқ,
заковати халқ,
ҷибиллати халқро бубин,
ки ҳам худро
ва ҳам ворисонро
аз гирдоби торих
барои фардо
саломат дошта!

Онон –
он “бесаводон”
дар сар дастор
дар фурӯғи шамъ
бедиплом
бе хатми дорулфунун
бе дифои унвон
бе даъвои мукофот
бе талоши навраҳон
бекасу бенаво
бемаошу вазифа
бесавод буданд то бад-он ҷо,
ки мекарданд иншо
ҳиҷои сабз,
сухани дӯшиза,
ҳатто қавоиди улум,
аз хок то анҷум
буда манзум.
Шеърҳо гуфтанд
шеърҳои офтобӣ –
пурнуру пуршӯр
аз ишқу озодӣ,
Аз обу ободӣ,
аз доғи қисмат,
аз ранҷу меҳнат,
аз бедоди шоҳ,
аз нанги боргоҳ,
аз рӯҳи озод –
рӯҳи нофармон,
аз қиёму нуҳзат
бо замон
бо ҷаҳон
бо ҳафт осмон.

Инқилобе карданд
дар илму фан
дар сухан
дар мағзи инсон
дар рӯҳи инсон,
ки билотардид
метавон гуфт
бо ҳама нозиш,
ки Инқилоби Ленин
қатрае об хурда
аз дарёи Шеъри Аҷам...

Инқилобе карданд
дар мафкураи хокиён,
ки имрӯз
ҳазор афсӯс
номзадчаҳое,
ки аз савлаташон осиё мегардад,
докторчаҳое,
ки аз ҳайбаташон
замин меларзад,
бо унвонҳои сақил,
бо ҷузвдонҳои дамида,
бо кифҳои пундида
бо салобати пуч
бо маҳобати хушк
бо дараҷоту мақомот
оҷизанд бирасанд
ба кунҳи эъҷози онон;
оҷизанд
байтеро,
таламеҳеро
маъно кунанд
аз Бедил.
Як бунёди адаб
қобил нест
“Ғиёс-ул-луғоте”-е
биофарад
барои ифтихор,
барои халқ.
Аммо замоне
марди бофарҳанге
дар Ҳинд
бо ҳама бесаводӣ
тадвин кард онро,
то набарем аз ёд
забони модарамонро.

Имрӯз як бунёди илм
қодир нест
“Маснавӣ”-ро
тафсир бикунад
ё “Девони кабир”-ро,
ки бори маънояш
ба сад корвон
гаронӣ мекунад...

Имрӯз мо
аз рӯи муҳосиба
босаводем саросар.
Яъне чӣ?
метавонем
навиштан,
хондан аз коғаз
пурғалат, пурлакнат,
ариза навиштан
аз лағзишҳои ҳамдигар,
чоҳ кофтан
бо нӯки қалам
барои аҳли ҳунар:
Оваҳ!
Чӣ бозёфте?
метавонем ҳатто
аз рӯи коғаз
алвидоъ гуфтан
гиристан
дар ҷанозаи падар,
модар
ёру бародар,
мардони номвар...
Аммо хирад ку?
Ку хиради музаффар?
Ин ҳама савод нест.
Савод фақат
шинохтани нуқот нест.
савод –
иншод кардан,
офаридан,
бунёд кардан
эъҷоз овардан,
барафрохтан,
замон сохтан,
ҷаҳон сохтан
алғараз,
инсон сохтан,
ё лоақал
қадри инсонро шинохтан
ва рӯҳи ӯро
навохтан аст!

Аз ин лиҳоз
Ҳар ҷо агар боз
бинам ё бишнавам,
ки ҷоҳиле
ё ғофиле
бонг занад:
Халқи тоҷик
дар гузашта
саросар...
ӯро мехонам
ба ҷанги рӯёрӯ,
аз пушти сар
забонашро
мекашам,
мекушам!

Зеро ман
аз тухми ононам,
вориси он бесаводонам
ва зиндаам ба номи онҳо
чун давоми онҳо.
Ва зинда бод ман
ва афроде мисли ман,
ки рустаем аз ин хок,
ва хок мешавем дар ин хок –
хоке, ки аз ҳар заррааш
мерасад ба димоғи ҷаҳон
бӯи ифтихор,
бӯи эътибор,
бӯи шеъри худоёна,
бӯи нубуғи фарзона,
бӯи фарҳанг,
бӯи номусу нанг.