 |
Имтиҳон кардани хоҷаи Луқмон зиракии Луқмонро Не, ки Луқмонро, ки бандай пок буд,
Рӯзу шаб дар бандагӣ чолок буд.
Хоҷааш медоштӣ дар кор беш?
Беҳтараш дидӣ зи фарзандони хеш?
З-он ки Луқмон гарчи бандазод буд,
Хоҷа буду аз ҳаво озод буд.
Гуфт шоҳе шайхро андар сухун:
«Чизе аз бахшиш зи ман дархост кун».
Гуфт: «Эй шаҳ, шарм н-ояд мар туро,
Ки чунин гӯйӣ маро? З-ин бартар о!
Ман ду банда дораму эшон ҳақир,
В-он ду, бар ту ҳокимонанду амир».
Гуфт шаҳ: «Он ду чианд? Он заллат аст?»
Гуфт: «Он як хашму дигар шаҳват аст».
Шоҳ он дон, к-ӯ зи шоҳӣ фориғ аст,
Бемаҳу хуршед, нураш бозиғ аст.
Махзан он дорад, ки махзан зоти ӯст,
Ҳастӣ ӯ дорад, ки бо ҳастӣ адӯст.
Хоҷаи Луқмон ба зоҳир хоҷаваш,
Дар ҳақиқат банда, Луқмон хоҷааш.
Дар ҷаҳони божгуна з-ин басест,
Дар назаршон гавҳаре кам аз хасест.
Мар биёбонро Мафоза ном шуд,
Ному ранге ақлашонро дом шуд.
Як гурӯҳро худ муарриф ҷома аст,
Дар қабо, гӯянд, к-ӯ аз ома аст.
Як гурӯҳро зоҳири солуси зӯҳд,
Нур бояд, то бувад ҷосуси зӯҳд.
Нур бояд, пок аз тақлиду ғавл,
То шиносад мардро бефеълу қавл.
Дарравад дар қалби ӯ аз роҳи ақл,
Нақди ӯ бинад, набошад банди нақл.
Бандагони хоси «аллому-л-ғуюб»,
Дар ҷаҳони ҷон «ҷавосису-л-қулуб».
Дар даруни дил дарояд чун хаёл,
Пеши ӯ макшуф бошад сирри ҳол.
Дар тани гунҷишг чист аз баргу соз,
Ки шавад пӯшида он бар ақли боз?
Он ки воқиф гашт бар асрори ҳӯ,
Сирри махлуқот чӣ бвад пеши ӯ?
Он ки бар афлок рафтораш бувад,
Бар замин рафтан чӣ душвораш бувад?
Дар кафи Довуд, к-оҳан гашт мум,
Мум чӣ бвад дар кафи ӯ, эй зулум?
Буд Луқмон бандашакле, хоҷае,
Бандагӣ бар зоҳираш дебоҷае.
Чун равад хоҷа ба ҷойи ношинос,
Дар ғуломи хеш пӯшонад либос,
ӯ бипӯшад ҷомаҳои он ғулом,
Мар ғуломи хешро созад имом.
Дар паяш чун бандагон дар раҳ шавад,
То набояд з-ӯ касе огаҳ шавад.
Гӯяд: «Эй банда, ту рав, бар садр шин,
Ман бигирам кафш чун бандай кеҳин.
Ту дуруштӣ кун, маро дашном деҳ,
Мар маро ту ҳеч тавқире манеҳ.
Тарки хидмат, хидмати ту доштам,
То ба ғурбат тухми ҳилат коштам».
Хоҷагон ин бандагиҳо кардаанд,
То гумон ояд, ки эшон бандаанд.
Чашмпур буданду сер аз хоҷагӣ,
Корҳоро кардаанд омодагӣ.
В-ин ғуломони ҳаво бар акси он
Хештан бинмуда хоҷай ақлу ҷон.
Ояд аз хоҷа раҳи афгандагӣ,
Н-ояд аз банда ба ғайри бандагӣ.
Пас аз он олам бад-ин олам чунон,
Таъбиятҳо ҳаст баръакс, ин бидон.
Хоҷаи Луқмон аз ин ҳоли ниҳон,
Буд воқиф, дида буд аз вай нишон.
Роз медонисту хуш меронд хар
Аз барои маслиҳат он роҳбар.
Мар варо озод кардӣ аз нахуст,
Лек хушнудии Луқмонро биҷуст.
З-он ки Луқмонро мурод ин буд, то
Кас надонад сирри он шеру фато.
Чӣ аҷаб, ки сир зи бад пинҳон кунӣ,
Ин аҷаб, ки сир зи х(в)ад пинҳон кунӣ.
Кор пинҳон кун ту аз чашмони х(в)ад,
То бувад корат салим аз чашми бад.
Хешро таслим кун бар доми музд
В-он гаҳ аз худ бе зи худ чизе бидузд.
Медиҳанд афюн ба марди захмманд,
То ки пайкон аз танаш берун кунанд.
Вақти марг аз ранҷ ӯро медаранд,
ӯ бад-он машғул шуд, ҷон мебаранд.
Чун ба ҳар фикре, ки дил хоҳӣ супурд,
Аз ту чизе дар ниҳон хоҳанд бурд.
Пас бад-он машғул шав, к-он беҳтар аст,
То зи ту чизе барад, к-он кеҳтар аст.
Ҳар чи тасҳиле кунӣ, эй мӯътанӣ,
Медарояд дузд аз он сӯ, к-эминӣ.
Бори бозаргон чу дар об уфтад,
Даст андар колаи беҳтар занад.
Чунки чизе фавт хоҳад шуд дар об,
Тарки камтар гӯйу беҳтарро биёб.
Саҳифаи 29/114
|
Дафтари якум
