 |
Зоҳир шудани фазлу зиракии Луқмон пеши имтиҳонкунандагон Ҳар таоме, к-оваридандӣ ба вай,
Кас сӯйи Луқмон фиристодӣ зи пай.
То ки Луқмон даст сӯйи он барад
Қосидан, то хоҷа пасхурдаш х(в)арад.
Суъри ӯ хурдиву шӯр ангехтӣ,
Ҳар таоме, к-ӯ нахӯрдӣ, рехтӣ.
В-ар бихӯрдӣ бедилу беиштиҳо,
Ин бувад пайвандии беинтиҳо.
Харбуза оварда буданд армуғон,
Гуфт: «Рав фарзанд, Луқмонро бихон».
Чун буриду дод ӯро як бурин,
Ҳамчу шаккар хӯрдашу чун ангубин.
Аз хушӣ, ки хӯрд, дод ӯро дувум,
То расид он карчҳо то ҳафдаҳум.
Монд карче, гуфт: «Инро ман х(в)арам,
То чӣ ширин харбузаст ин, бингарам.
ӯ чунин хуш мехурад, к-аз завқи ӯ
Табъҳо шуд муштаҳиву луқмаҷӯ».
Чун бихӯрд, аз талхияш оташ фурӯхт,
Ҳам забон кард обила, ҳам ҳалқ сӯхт.
Соате бехуд шуд аз талхии он,
Баъд аз он гуфташ, ки эй ҷону ҷаҳон.
Нӯш чун кардӣ ту чандин заҳрро?
Лутф чун ангоштӣ ин қаҳрро?
Ин чи сабр аст? Ин сабурӣ аз чӣ рӯст?
Ё магар пеши ту ин ҷонат адӯст?
Чун наёвардӣ ба ҳилат ҳуҷҷате?
Ки маро узрест, бас кун соате.
Гуфт: «Ман аз дасти неъматбахши ту
Хӯрдаам чандон, ки аз шармам дутӯ.
Шармам омад, ки яке талх аз кафат
Ман нанӯшам, эй ту соҳибмаърифат.
Чун ҳама аҷзом аз инъоми ту
Рустаанду ғарқи дона-в доми ту.
Гар зи як талхӣ кунам фарёду дод,
Хок сад раҳ бар сари аҷзом бод.
Лаззати дасти шакарбахшат бидошт,
Андар ин биттих талхӣ кай гузошт?»
Аз муҳаббат талхҳо ширин шавад,
Аз муҳаббат миссҳо заррин шавад.
Аз муҳаббат дурдҳо софӣ шавад,
Аз муҳаббат дардҳо шофӣ шавад.
Аз муҳаббат мурда зинда мекунанд,
Аз муҳаббат шоҳ банда мекунанд.
Ин муҳаббат ҳам натиҷай дониш аст,
Кай газофа бар чунин тахте нишаст?
Дониши ноқис куҷо ин ишқ зод?
Ишқ зояд ноқис, аммо бар ҷамод:
Бар ҷамоде ранги матлубе чу дид,
Аз сафире бонги маҳбубе шунид.
;Дониши ноқис надонад фарқро,
Лоҷарам, хуршед донад барқро.
Чунки малъун хонд ноқисро расул,
Буд дар таъвил нуқсони уқул.
З-он ки ноқистан бувад маҳруми раҳм,
Нест бар марҳум лоиқ лаъну захм.
Нақси ақл аст он ки бадранҷурӣ аст,
Мӯҷиби лаънат, сазои дурӣ аст.
З-он ки такмили хирадҳо дур нест,
Лек такмили бадан мақдур нест.
Куфру фиръавнии ҳар габри баъид
Ҷумла аз нуқсони ақл омад падид.
Баҳри нуқсони бадан омад фараҷ,
Дар нубӣ ки «мо ала-л-аъмо ҳараҷ».
Барқ офил бошаду бас бевафо,
Офил аз боқӣ надонӣ, бесафо.
Барқ хандад. Бар кӣ механдад? Бигӯ,
Бар касе, ки дил ниҳад бар нури ӯ.
Нурҳои чарх бубридапай аст,
Он чу лошарқиву лоғарбӣ, кай аст?
Барқро «ху яхтафу-л-абсор» дон,
Нури боқиро ҳама ансор дон.
Бар кафи дарё фарасро рондан,
Номае дар нури барқе хондан.
Аз ҳарисӣ, оқибат нодидан аст,
Бар дилу бар ақли худ хандидан аст.
Оқибатбин аст ақл аз хосият,
Нафс бошад, к-ӯ набинад оқибат.
Ақл, к-ӯ мағлуби нафс, ӯ нафс шуд,
Муштарӣ моти Зуҳал шуд, наҳс шуд.
Ҳам дар ин наҳсе бигардон ин назар,
Дар касе, ки кард наҳсат, дарнигар.
Он назар, ки бингарад ин ҷарру мад,
ӯ зи наҳсӣ сӯйи саъдӣ нақб зад.
З-он ҳаме гардонадат ҳоле ба ҳол,
Зид ба зид пайдокунон дар интиқол.
То ки хавфат зояд аз зотушшимол,
Лаззати зотулямин, «юрҷи-р-риҷол».
То дупар бошӣ, ки мурғи якпара,
Оҷиз ояд аз паридан, эй сара!
Ё раҳо кун, то наёям дар калом,
Ё бидеҳ дастур, то гӯям тамом.
В-арна ин хоҳӣ, на он, фармон турост,
Кас чӣ донад, мар туро мақсад куҷост?
Ҷони Иброҳим бояд, то ба нур
Бинад андар нор фирдавсу қусур.
Поя-поя бар равад бар моҳу х(в)ар,
То бимонад ҳамчу ҳалқа банди дар.
Чун Халил аз осмони ҳафтумин
Бигзарад, ки «ло уҳиббу-л-офилин».
Ин ҷаҳони тан ғалатандоз шуд,
Ҷуз мар онро, к-ӯ зи шаҳват боз шуд.
Саҳифаи 30/114
|
Дафтари якум
