 |
Қиссаи аъробӣ ва рег дар ҷувол кардан ва маломат кардани он файласуф ӯро Як аробӣ бор карда уштуре,
Ду ҷуволи зафт аз дона пуре.
ӯ нишаста бар сари ҳар ду ҷувол,
Як ҳадисандоз кард ӯро суол.
Аз ватан пурсиду овардаш ба гуфт
В-андар он пурсиш басе дурҳо бисуфт.
Баъд аз он гуфташ, ки ин ҳар ду ҷувол
Чист оганда? Бигӯ масдуқи ҳол.
Гуфт: «Андар як ҷуволам гандум аст,
Дар дигар реге, на қути мардум аст».
Гуфт: «Ту чун бор кардӣ ин рамол?»
Гуфт: «То танҳо намонад ин ҷувол».
Гуфт: «Ними гандуми он тангро,
Дар дигар рез, аз пайи фарҳангро,
То сабук гардад ҷуволу ҳам шутур»,
Гуфт: «Шобош, эй ҳакими аҳлу ҳур.
Инчунин фикри дақиқу ройи хуб,
Ту чунин урён, пиёда дар луғуб!»
Раҳмаш омад бар ҳакиму азм кард,
К-иш бар уштур барнишонад некмард.
Боз гуфташ: «Эй ҳакими хушсухун,
Шаммае аз ҳоли худ ҳам шарҳ кун.
Инчунин ақлу кифоят, ки турост,
Ту вазирӣ ё шаҳӣ, баргӯй рост».
Гуфт: «Ин ҳар ду наям, аз омаам,
Бингар андар ҳолу андар ҷомаам».
Гуфт: «Уштур чанд дорӣ? Чанд гов?»
Гуфт: «На ину на он, моро маков».
Гуфт: «Рахтат чист, боре дар дукон?»
Гуфт: «Моро ку дукону ку макон?»
Гуфт: «Пас аз нақд пурсам, нақд чанд?
Ки туӣ танҳораву маҳбубпанд.
Кимиёи мисси олам бо ту аст,
Ақлу донишро гуҳар тӯ бар тӯ аст».
Гуфт: «Валлаҳ нест ё ваҷҳулараб,
Дар ҳама мулкам вуҷуҳи қути шаб,
Побараҳна, танбараҳна медавам,
Ҳар кӣ ноне медиҳад, он ҷо равам.
Мар маро з-ин ҳикмату фазлу ҳунар
Нест ҳосил ҷуз хаёлу дарди сар».
Пас араб гуфташ, ки рав дур аз барам,
То наборад шумии ту бар сарам.
Дур бар он ҳикмати шумат зи ман,
Нутқи ту шум аст бар аҳли заман.
Ё ту он сӯ рав, ман ин сӯ медавам
В-ар туро раҳ пеш, ман вопас равам.
Як ҷуволам гандуму дигар зи рег,
Беҳ бувад з-ин ҳилаҳои мурдарег.
Аҳмақиям бас муборак аҳмақист,
Ки дилам бо баргу ҷонам муттақист.
Гар ту хоҳӣ, к-ит шақоват кам шавад
Ҷаҳд кун, то аз ту ҳикмат кам шавад.
Ҳикмате, к-аз табъ зояд в-аз хаёл,
Ҳикмате не, файзи нури зулҷалол.
Ҳикмати дунё физояд занну шак,
Ҳикмати динӣ барад фавқи фалак.
Завбаъони зираки охирзамон,
Барфузуда хеш бар пешиниён.
Ҳилаомӯзон ҷигарҳо сӯхта,
Феълҳову макрҳо омӯхта.
Сабру исору сахои нафсу ҷуд
Бод дода, к-он бувад иксири суд.
Фикр он бошад, ки бигшояд раҳе,
Роҳ он бошад, ки пеш ояд шаҳе.
Шоҳ он бошад, ки аз худ шаҳ бувад,
На ба махзанҳову лашкар шаҳ шавад.
То бимонад шоҳии ӯ сармадӣ,
Ҳамчу иззи мулки дини аҳмадӣ.
Саҳифаи 91/114
|
Дафтари якум
