 |
Ҷавоб гуфтани меҳмон эшонро ва масал овардан ба дафъ кардани ҳориси кишт бо бонги даф аз кишт шутуреро, ки кӯси маҳмудӣ бар пушти ӯ задандӣ Гуфт: «Эй ёрон! Аз он девон наям,
Ки зи лоҳавле заъиф ояд паям.
Кӯдаке, к-ӯ ҳориси киште будӣ,
Таблаке дар дафъи мурғон мезадӣ.
То рамидӣ мурғ з-он таблак зи кашт,
Кишт аз мурғони бад бехавф гашт.
Чунки султон, шоҳ Маҳмуди карим
Бар гузар зад он тараф хаймай азим.
Бо сипоҳе ҳамчу исторай асир,
Анбуҳу пирӯзу сафдар, мулкгир
Уштуре буд, к-ӯ будӣ ҳаммоли кӯс,
Бухтие буд, пешрав ҳамчун хурӯс.
Бонги кӯсу табл бар вай рӯзу шаб
Мезадӣ андар руҷӯъу дар талаб.
Андар он мазраъ даромад он шутур,
Кӯдак он таблак бизад дар ҳифзи пур.
Оқиле гуфташ: «Мазан таблак, ки ӯ
Пухтаи табл аст, бо он-ш аст хӯ.
Пеши ӯ чӣ бвад табуроки ту тифл,
Ки кашад ӯ табли султон, бист кифл».
Ошиқам ман, куштаи қурбони «ло»,
Ҷони ман навбатгаҳи табли бало.
Худ табурок аст ин таҳдидҳо,
Пеши он чӣ дидааст ин дидҳо.
Эй ҳарифон! Ман аз онҳо нестам,
К-аз хаёлоте дар ин раҳ бистам.
Ман чу исмоилиёнам, бе ҳазар,
Бал чу Исмоил озодам зи сар.
Фориғам аз тумтароқу аз риё,
«Қул таъолав» гуфт ҷонамро биё.
Гуфт пайғамбар, ки «ҷода фӣ-с-салаф,
Би-л-атийя ман таяққан би-л-халаф».
Ҳар кӣ бинад мар аторо сад иваз,
Зуд дарбозад аторо з-ин ғараз.
Ҷумла дар бозор аз он гаштанд банд,
То чу суд афтод, моли худ диҳанд.
Зар дар анбонҳо нишаста мунтазир,
То ки суд ояд, ба базл ояд мусир.
Чун бибинад колае дар рибҳ беш,
Сард гардад ишқаш аз колои хеш.
Гарм з-он мондаст бо он, к-ӯ надид,
Колаҳои хешро рибҳу мазид.
Ҳамчунин илму ҳунарҳову ҳираф,
Чун бидид афзун аз онҳо дар шараф.
То беҳ аз ҷон нест, ҷон бошад азиз,
Чун беҳ омад, номи ҷон шуд чизи лиз.
Лӯъбати мурда бувад ҷон тифлро,
То нагашт ӯ дар бузургӣ тифлзо.
Ин тасаввур в-ин тахайюл лӯъбат аст,
То ту тифлӣ, пас бад-онат ҳоҷат аст.
Чун зи тифлӣ раст ҷон, шуд дар висол,
Фориғ аз ҳисс асту тасвиру хаёл.
Нест маҳрам, то бигӯям бе нифоқ,
Тан задам, «валлоҳу аълам би-л-вифоқ».
Молу тан барфанд, резони фано,
Ҳақ харидораш, ки «аллоҳа-штаро».
Барфҳо з-он аз саман авлистат,
Ки ҳайӣ дар шак, яқине нестат.
В-ин аҷаб занн аст дар ту, эй маҳин!
Ки намепаррад ба бустони яқин.
Ҳар гумон ташнай яқин аст, эй писар!
Мезанад андар тазойуд болу пар.
Чун расад дар илм, пас парпо шавад,
Мар яқинро илми ӯ бӯё шавад.
З-он ки ҳаст андар тариқи муфтатан,
Илм камтар аз яқину фавқи зан.
Илм ҷӯёи яқин бошад, бидон
В-он яқин ҷӯёи дид асту аён.
Андар ал-ҳокум биҷӯ инро кунун,
Аз паси «калло» паси «лав таъламун».
Мекашад дониш ба биниш, эй алим,
Гар яқин гаштӣ, бибинандӣ ҷаҳим.
Дид зояд аз яқин бе имтиҳол,
Ончунон к-аз зан(н) ҳамезояд хаёл.
Андар «ал-ҳокум» баёни ин бибин,
Ки шавад «илму-л-яқин» «айну-л-яқин».
Аз гумону аз яқин болотарам,
В-аз маломат барнамегардад сарам.
Чун даҳонам хӯрд аз ҳалвои ӯ,
Чашмравшан гаштаму бинои ӯ.
По ниҳам густох, чун хона равам,
По наларзонам, на кӯрона равам.
Он чӣ гулро гуфт Ҳақ, хандон-ш кард,
Бо дили ман гуфту сад чандон-ш кард.
Он чӣ зад бар сарву қаддаш рост кард
В-он чӣ аз вай наргису насрин бих(в)ард.
Он чӣ найро кард ширин ҷону дил
В-он чӣ хоке ёфт аз ӯ нақши чигил.
Он чӣ абрӯро чунон таррор сохт,
Чеҳраро гулгунаву гулнор сохт.
Мар забонро дод сад афсунгарӣ
В-он ки конро дод зарри ҷаъфарӣ.
Чун дари зарродхона боз шуд,
Ғамзаҳои чашм тирандоз шуд.
Бар дилам зад тиру савдойим кард,
Ошиқи шукру шакархойим кард.
Ошиқи онам, ки ҳар он они ӯст,
Ақлу ҷон ҷондори як марҷони ӯст.
Ман налофам в-ар билофам ҳамчу об,
Нест дар оташкушиям изтироб.
Чун бидуздам? Чун ҳафизи махзан ӯст,
Чун набошам сахтрӯ? Пушти ман ӯст.
Ҳар кӣ аз хуршед бошад пуштгарм,
Сахтрӯ бошад, на бим ӯро, на шарм.
Ҳамчу рӯйи офтоби беҳазар
Гашт рӯяш хасмсӯзу пардадар.
Ҳар паямбар сахтрӯ буд дар ҷаҳон,
Яксавора кӯфт бар ҷайши шаҳон,
Рӯ нагардонид аз тарсу ғаме,
Яктана танҳо бизад бар оламе.
Санг бошад сахтрӯву чашмшӯх,
ӯ натарсад аз ҷаҳони пуркулӯх.
К-он кулӯх аз хиштзан як лахт шуд,
Санг аз сунъи худоӣ сахт шуд.
Гӯсфандон гар бурунанд аз ҳисоб,
З-анбӯҳешон кай битарсад он қасоб?
«Куллуму роъин», набӣ чун роъӣ аст,
Халқ монанди рама, ӯ соъӣ аст.
Аз рама чӯпон натарсад дар набард,
Лекашон ҳофиз бувад аз гарму сард.
Гар занад бонге зи қаҳр ӯ бар рама,
Дон зи меҳр аст он ки дорад бар ҳама.
Ҳар замон гӯяд ба гӯшам бахти нав,
Ки туро ғамгин кунам, ғамгин машав.
Ман туро ғамгину гирён з-он кунам,
То к-ит аз чашми бадон пинҳон кунам.
Талх гардонам зи ғамҳо хӯйи ту,
То бигардад чашми бад аз рӯйи ту.
На ту сайёдиву ҷӯёи манӣ?
Бандаву афгандаи ройи манӣ.
Ҳила андешӣ, ки дар ман даррасӣ,
Дар фироқу ҷустани ман бекасӣ.
Чора меҷӯяд пайи ман дарди ту,
Мешунудам дӯш оҳи сарди ту.
Ман тавонам ҳам ки бе ин интизор
Раҳ диҳам, бинмоямат роҳи гузор.
То аз ин гирдоби даврон вораҳӣ,
Бар сари ганҷи висолам по ниҳӣ.
Лек шириниву лаззоти мақар
Ҳаст бар андозаи ранҷи сафар.
Он гаҳ аз шаҳру зи хешон барх(в)арӣ,
К-аз ғарибӣ ранҷу меҳнатҳо барӣ.
Саҳифаи 198/229
|
دفتریکوم
