 |
Тамсили талқини шайх муридонро ва паёмбари умматро, ки эшон тоқати талқини Ҳақ надоранд ва бо Ҳақ улфат надоранд, чунонки тӯтӣ бо сурати одамӣ улфат надорад, ки аз ӯ талқин тавонад гирифт. Ҳақ таъоло шайхро чун ойинае пеши муриди ҳамчу тӯтӣ дорад ва аз паси ойина талқин мекунад, ки «ло туҳаррик биҳи лисонака ин ҳува илло ваҳйун юҳо». Ин аст ибтидои масъалаи бемунтаҳо, чунонки минқор ҷунбонидани тӯтӣ андаруни ойина, ки хаёлаш мехонӣ, беихтиёр ва тасарруфи ӯст, акси хондани тӯтии бурунӣ, ки мутааллим аст, на акси он муаллим, ки паси ойина аст, валекин хондани тӯтии бурунӣ тасарруфи он муаллим аст. Пас, ин мисол омад, на масал.Тӯтие дар ойина мебинад ӯ,
Акси худро пеши ӯ оварда рӯ.
Дар пайи ойина он усто ниҳон,
Ҳарф мегӯяд адиби хушзабон.
Тӯтияк пиндошта, к-ин гуфти паст
Гуфтани тӯтист, к-андар ойинаст.
Пас зи ҷинси хеш омӯзад сухан
Бехабар аз макри он гурги куҳан.
Аз паси ойина меомӯзадаш
В-арна н-омӯзад ҷуз аз ҷинси х(в)адаш.
Гуфтро омӯхт з-он марди ҳунар,
Лек аз маъниву сирраш бехабар.
Аз башар бигрифт мантиқ як ба як,
Аз башар ҷуз ин чӣ донад тӯтияк?
Ҳамчунон дар ойинай ҷисми валӣ
Хешро бинад муриди мумталӣ.
Аз паси ойина ақли куллро
Кай бибинад вақти гуфту моҷаро?
ӯ гумон дорад, ки мегӯяд башар
В-он дигар сирр асту ӯ з-он бехабар.
Ҳарф омӯзад, вале сирри қадим
ӯ надонад, тӯтӣ аст ӯ, не надим.
Ҳам сафири мурғ омӯзанд халқ,
К-ин сухан кори даҳон афтоду ҳалқ.
Лек аз маънии мурғон бехабар,
Ҷуз Сулаймони қироний хушназар.
Ҳарф дарвешон басе омӯхтанд,
Минбару маҳфил бад-он афрӯхтанд.
Ё ба ҷуз он ҳарфашон рӯзӣ набуд,
Ё дар охир раҳмат омад, раҳ намуд.
Саҳифаи 60/177
|
Дафтари якум
