 |
Дидани Хоразмшоҳ раҳматуллоҳи алайҳ дар сайрон дар мавкиби худ асбе бас нодир ва тааллуқи дили шоҳ ба ҳусн ва чустии он асб ва сард кардани Имодулмулк он асбро дар дили шоҳ ва гузидани шоҳ гуфти ӯро бар диди хеш, чунонки Ҳаким раҳматуллоҳи алайҳ дар «Илоҳинома» фармуд: Чун забони ҳасад шавад наххос,
Юсуфе ёбӣ аз газе карбос.
Аз даллолии бародарони Юсуф ҳасудона дар дили муштариён он чандон ҳусн пӯшида шуд ва зишт намудан гирифт, ки «ва кону фиҳи мина-з-зоҳидина».
Буд амиреро яке асбе гузин,
Дар галай султон набудаш як қарин.
ӯ савора гашт дар мавкиб пагоҳ,
Ногаҳон дид асбро Хоразмшоҳ.
Чашми шаҳро фарру ранги ӯ рабуд,
То ба риҷъат чашми шаҳ бо асб буд.
Бар ҳар он узваш, ки афгандӣ назар,
Ҳар якаш хуштар намудӣ з-он дигар.
Ғайри чустиву гашиву равҳанат
Ҳақ бар ӯ афганда буд нодир сифат.
Пас таҷассус кард ақли подшоҳ,
К-ин чӣ бошад, ки занад бар ақл роҳ?
Чашми ман пурр асту сер асту ғанӣ,
Аз дусад хуршед дорад равшанӣ.
Эй рухи шоҳон бари ман байдақе,
Нимасбам даррабояд бе ҳақе?
Ҷодуӣ кардаст ҷодуофарин,
Ҷазба бошад он, на хосийёти ин.
Фотиҳа хонду басе «лоҳавл» кард,
Фотиҳаш дар сина меафзуд дард.
З-он, ки ӯро фотиҳа худ мекашид,
Фотиҳа дар ҷарру дафъ омад ваҳид.
Гар намояд ғайр, ҳам тамвеҳи ӯст
В-ар равад ғайр аз назар, танбеҳи ӯст.
Пас яқин гашташ, ки ҷазя з-он сарист,
Кори Ҳақ ҳар лаҳза нодироварист.
Асби сангин, гови сангин з-ибтило
Мешавад масҷуд аз макри Худо.
Пеши кофир нест бутро соние,
Нест бутро фарру на рӯҳоние.
Чист он ҷозиб, ниҳон андар ниҳон?
Дар ҷаҳон тобида аз дигар ҷаҳон.
Ақл маҳҷуб асту ҷон ҳам з-ин камин
Ман намебинам, ту метонӣ бибин.
Чунки Хорамшаҳ зи сайрон бозгашт,
Бо хавоси мулки худ ҳамроз гашт.
Пас ба сарҳангон бифармуд он замон,
То биёранд асбро з-он хонадон.
Ҳамчу оташ даррасиданд он гурӯҳ,
Ҳамчу пашме гашт амири ҳамчу кӯҳ.
Ҷон-ш аз дарду ғабин то лаб расид,
Ҷуз Имодулмулк зинҳоре надид,
Ки Имодулмулк буд пойи алам
Баҳри ҳар мазлуму ҳар мақтули ғам.
Мӯҳтарамтар худ набуд з-ӯ сарваре,
Пеши султон буд чун пайғамбаре.
Бетамаъ буд ӯ, асилу порсо,
Ройизу шабхезу Ҳотам дар сахо.
Бас ҳумоюнрою ботадбиру род,
Озмуда ройи ӯ дар ҳар мурод.
Ҳам ба базли ҷон сахиву ҳам ба мол,
Толиби хуршеди ғайб ӯ чун ҳилол.
Дар амирӣ ӯ ғарибу мӯҳтабис,
Дар сифоти фақру хуллат мултабис.
Буда ҳар мӯҳтоҷро ҳамчун падар,
Пеши султон шофеъу дафъи зарар.
Мар бадонро ситр, чун ҳилми Худо,
Хулқи ӯ баракси халқону ҷудо.
Борҳо мешуд ба сӯйи кӯҳ фард,
Шоҳ бо сад лоба ӯро манъ кард.
Ҳар дам ар сад ҷурмро шофеъ шудӣ,
Чашми султонро аз ӯ шарм омадӣ.
Рафт ӯ пеши Имодулмулки род,
Сар бараҳна карду бар хок уфтод,
Ки ҳарам, бо ҳарчи дорам, гӯ бигир,
То бигирад ҳосиламро ҳар муғир.
Ин яке асб аст, ҷонам раҳни ӯст,
Гар барад, мурдам яқин, эй хайрдӯст!
Гар барад ин асбро аз дасти ман,
Ман яқин донам, нахоҳам зистан.
Чун Худо пайвастагие додааст,
Бар сарам мол, эй Масеҳо, зуд даст.
Аз зану зарру иқорам сабр ҳаст,
Ин такаллуф нест, не тазвирӣ аст.
Андар ин гар менадорӣ боварам,
Имтиҳон кун, имтиҳон гуфту қадам.
Он Имодулмулк гирён, чашммол
Пеши султон дардавид ошуфтаҳол.
Лаб бибасту пеши султон истод,
Розгӯён бо Худо, раббулибод.
Истода рози султон мешунид
В-андарун андешааш ин метанид,
К-эй Худо, гар он ҷавон каж рафт роҳ,
Ки нашояд сохтан ҷуз ту паноҳ.
Ту аз они худ бикун, аз вай магир,
Гарчи ӯ хоҳад халос аз ҳар асир.
З-он ки мӯҳтоҷанд ин халқон ҳама,
Аз гадое гир то султон, ҳама.
Бо ҳузури офтоби бокамол
Раҳнамоӣ ҷустан аз шамъу зубол.
Бо ҳузури офтоби хушмасоғ
Рӯшноӣ ҷустан аз шамъу чароғ
Бегумон тарки адаб бошад зи мо,
Куфри неъмат бошаду феъли ҳаво.
Лек ағлаб ҳушҳо дар ифтикор
Ҳамчу хуффошанд зулматдӯстдор.
Дар шаб ар хуффош кирме мех(в)арад,
Кирмро хуршеди ҷон мепарварад.
Дар шаб ар хуффош аз кирмест маст,
Кирм аз хуршед ҷунбанда шудаст.
Офтобе, ки зиё з-ӯ мезаҳад,
Душмани худро навола медиҳад.
Лек шаҳбозе, ки ӯ хуффош нест,
Чашми бозаш ростбину равшанест.
Гар ба шаб ҷӯяд чу хуффош ӯ нумӯ,
Дар адаб хуршед молад гӯши ӯ.
Гӯядаш: «Гирам, ки он хуффоши луд
Иллате дорад, туро боре чӣ шуд?
Молишат бидҳам ба заҷр аз иктиёб,
То натобӣ сар дигар аз офтоб».
Саҳифаи 99/140
|
Дафтари якум
